فتوگرام را بدون استفاده از دوربین تهیه می کنند . فتوگرام در ساده ترین شکل آن نوعی سایه نگار است که در تاریکخانه با قرار دادن اشیاء کدر روی کاغذ حساس و با نور دادن آن تهیه می شود ، نتیجه کار ، یک نگاره عکاسی است که در آن محل قرار گرفتن شیئی به صورت سیلووتی سفید در زمینه سیاه دیده می شود.
برای تهیه فتوگرام های پیچیده تر و جالب توجه تر می توان از شیوه های مخحتلفی از قبیل قراردادن اشیاء مورد نظر روی جامی از شیشه و فاصله دادن آن با کاغذ حساس ، تغییر دادن نور دستگاه با استفاده از شیشه های شفاف و نیم شفاف ، بازتاباندن نور روی کاغذ حساس به وسیله سطوح کروی صیقلی ، با رنگ ، نور به وسیله لنزهای مختلف ، منشورها و غیره سود جست.
نیز می توان با تعویض های جای اشیاء مورد نظر و کم و زیاد کردن آنها ، عکس های چند تصویری تهیه کرد ، با تغییر مدت نور دادن ، تن زمینه را به درجات مختلف خاکستری یا سیاه تبدیل نمود . برای تعویض جای مناطق سیاه و سفید فتوگرام ، می توان آن را به طریق ، کنتاکت روی کاغذ سخت چاپ کرد .
همچنین برای به دست آوردن فتوگرام می توان اشیاء مورد نظر را در جانگاتیف دستگاه آگراندیسمان قرار داد و آن ها را روی کاغذ حساس آگراندیسمان کرد .
اشیاء مناسب برای تهیه فتوگرام عبارتند از پر ، بال شفاف حشرات و سایر اشیاء کوچکی که در طبیعت یافت می شوند.
منبع مطلب : کتاب تکنیک عکاسی ،آندریاس فی نینگر ، ترجمه : نصرالله کسرائیان صفحه 383